#34 - Woningcorporaties die energiearmoede willen tegengaan - wat helpt (niet)?

0:00 / 0:00
#34 - Woningcorporaties die energiearmoede willen tegengaan - wat helpt (niet)?

Energiearmoede bestrijden: In gesprek met Roebyem Anders

Energiearmoede is voor veel Nederlanders een harde realiteit, met huishoudens die tot wel een kwart van hun besteedbaar inkomen kwijt zijn aan energiekosten. Roebyem Anders, oprichter van de sociale onderneming KnopOm, heeft een duidelijke missie: energiearmoede in Nederland volledig uitbannen tegen 2030. In een inspirerend gesprek met de host van Energiegasten deelt ze haar visie en aanpak om dit doel te bereiken. Van de structurele rol van woningcorporaties tot innovatieve kennisdeling met behulp van AI, er komen diverse concrete oplossingen aan bod.

De realiteit van energiearmoede in Nederland

Energiearmoede treft maar liefst 600.000 huishoudens in Nederland. Dat komt neer op ongeveer 1,4 miljoen mensen die kampen met de gevolgen van slecht geïsoleerde woningen en torenhoge energierekeningen. Vaak gaat dit samen met gezondheidsproblemen vanwege vocht en schimmel, zoals Roebyem Anders benadrukt: “Mensen durven simpelweg de verwarming niet aan te zetten. Ze leven in de kou en vaak ook met verborgen energiearmoede.” KnopOm wil niet alleen bewustzijn creëren, maar ook een structurele oplossing bieden.

De huidige benadering van het probleem laat volgens Anders te wensen over. Tijdens het gesprek wordt duidelijk dat beleidsmakers en woningcorporaties zich tot nu toe vooral hebben gericht op koopwoningen en hogere inkomens. Dit vergroot de kloof tussen mensen die zelf kunnen verduurzamen en degenen die afhankelijk zijn van verhuurders of corporaties. "We hebben jarenlang de fout gemaakt door niet bij mensen met de grootste nood te beginnen," stelt Anders. Hierdoor groeit de energie-ongelijkheid alleen maar verder.

Een andere kijk op woningverduurzaming

KnopOm werkt aan een oplossingengerichte aanpak, waarbij de focus ligt op kostenbesparing én maximale impact voor mensen in energiearmoede. Anders legt uit dat woningcorporaties vaak kiezen voor dure, allesomvattende renovaties, waarbij slechts kleine groepen huurders profiteren. "Wat je vaak ziet, is dat veel budgetten opgaan aan een kleine selectie EFG-label woningen, terwijl de grootste groep in C- en D-labels woont," zegt ze.

KnopOm richt zich op high-impact verbeteringen voor een bredere groep woningen. Denk aan pragmatische ingrepen zoals isolatie en andere maatregelen die relatief goedkoop zijn, maar direct zorgen voor een lagere energierekening. Een essentieel onderdeel van deze methode is samenwerking met experts van TNO, die met behulp van een AI-tool een grootschalige aanpak mogelijk maken. Deze tool kan woningcorporaties helpen om standaardoplossingen gericht in te zetten, passend bij specifieke woningen.

Schaalvoordelen en kennisdeling als sleutel tot succes

Een van de meest vernieuwende initiatieven die KnopOm heeft gelanceerd, is het gebruik van zogenaamde “contingenten”. Dit houdt in dat er vanuit succesvolle oplossingen wordt gekeken naar alle woningen in Nederland die daarvoor geschikt zijn. Bijvoorbeeld een speciale prefab-installatie voor flats met een plat dak, die isolatie, zonnepanelen en een warmtepomp combineert. Door op grote schaal in te kopen en te werken, kan de prijs van deze oplossingen flink omlaag.

Om deze aanpak nog verder te versterken, wil KnopOm een landelijk platform bouwen in samenwerking met TNO en partners als Vabi. Woningcorporaties kunnen hierop straks eenvoudig oplossingen filteren op basis van hun beleidsdoelen. "We willen het simpel maken," zegt Anders. "Als een woningcorporatie bijvoorbeeld primair op energiearmoede wil sturen, kiest de tool automatisch de meest geschikte en betaalbare aanpak."

Anders benadrukt dat niet alleen technologie, maar ook de menselijke aanpak cruciaal is. Zo zet KnopOm ervaringsdeskundigen uit de doelgroep in om andere mensen in energiearmoede te bereiken en te betrekken. Deze aanpak bevordert niet alleen het oplossen van de praktische problemen, maar doorbreekt ook een mentale barrière. Zoals een van hun stewards, Riane, zegt: “Je moet mensen laten zien dat dit ook voor hen is. Energieongelijkheid hoort niet geaccepteerd te worden.”

Energiearmoede en ongelijkheid aanpakken vraagt om samenwerking, innovatie en een pragmatische kijk op de besteding van middelen. KnopOm bewijst dat grote ambities haalbaar zijn, mits er wordt samengewerkt met woningcorporaties, gemeentes en andere belanghebbenden. De missie is duidelijk: in 2030 moet energiearmoede definitief tot het verleden behoren.